Wat is netcongestie?

Congestie is een ander woord voor file. In andere woorden: het is te druk op de weg. Zo is dat ook bij congestie op het elektriciteitsnetwerk: het is te druk op de kabels. Er kan niet meer stroom doorheen dan er al doorheen gaat. Er kan zowel congestie ontstaan wanneer er teveel stroom wordt afgenomen, als wanneer er teveel stroom wordt teruggeleverd.

Hoe ontstaat netcongestie?

Er is altijd al sprake geweest van netcongestie gezien de fysieke limieten van hoeveel stroom er door een kabel kan. De laatste jaren is het probleem echter groter geworden. Dit komt door een aantal factoren:

• Decentralisering van het opwekken van elektriciteit met zon en wind
• Elektrificatie van de samenleving

Decentralisering van het opwekken van elektriciteit

Traditionele elektriciteitscentrales zijn groot en wekken een grote hoeveelheid elektriciteit centraal op. Denk aan kolen-, gas- en kerncentrales. Deze centrales staan vaak ver van de plek waar de elektriciteit wordt gebruikt waardoor de elektriciteit over grote afstanden moet worden getransporteerd. Dit gebeurt via het hoogspanningsnetwerk.

Dankzij de opkomst van zonnepanelen en windmolens wordt er steeds meer elektriciteit lokaal opgewekt. Deze energie wordt vaak direct gebruikt door de eigenaar van de zonnepanelen of windmolens, maar soms wordt er ook meer elektriciteit opgewekt dan er wordt gebruikt. Deze stroom wordt teruggeleverd aan het net, wat gebeurt via het laagspanningsnetwerk. Echter, toen dit netwerk werd aangelegd, is deze manier van gebruik niet meegenomen in het ontwerp, waardoor er nu lokaal netcongestie ontstaat.

Elektrificatie van de samenleving

De samenleving wordt steeds meer geëlektrificeerd. Onze auto's reden voorheen op benzine en diesel, onze huizen werden verwarmd door gas en hier werd ook op gekookt. Deze apparaten worden deze nu vervangen door elektrische auto's, warmtepompen en inductiekookplaten, en verbruiken veel elektriciteit. Iets waar ons elektriciteitsnetwerk niet op berekend is.

Wanneer veel van deze apparaten tegelijk worden gebruikt, kan dit leiden tot netcongestie. Bijvoorbeeld op koude winterdagen, wanneer bij veel huizen in dezelfde straat de warmtepomp draait.

Ook de industrie wordt steeds meer geëlektrificeerd. Denk hierbij aan de elektrificatie van het wagenpark en het gebruik van elektrische machines. Deze transformatie heeft de afgelopen jaren door de hoge en onvoorspelbare gasprijs ook een vlucht genomen. Ook verduurzaming-prikkels vanuit de overheid, zoals Hernieuwbare Energie voor Vervoer (HBE), dragen bij aan de elektrificatie. De problematiek rond netcongestie wordt hierdoor echter ook groter.

De rol van de netbeheerders

Er is dus meer fysieke capaciteit nodig op het elektriciteitsnetwerk om aan de vraag te kunnen voldoen. De organisaties van netbeheerders zijn echter niet berekend op deze versnelde veranderingen. Naast dat uitbreiding financieel kostbaar is, moeten organisatorisch ook enorm veel werk worden verzet om de energietransitie in goede banen te leiden. Onlangs was in het nieuws dat de wachtlijsten voor een aansluiting vol staan met spookaanvragen, wat het werk van de netbeheerders verder bemoeilijkt.

Wat zijn de effecten bij netbeheerders?

Gebruikers met een grotere aansluiting zitten gebonden aan een limiet van afname en opwek. Partijen die willen uitbreiden of verder verduurzamen moeten bij de regionale netbeheerder een grotere aansluiting aanvragen. De netbeheerder kan deze aansluiting niet altijd direct leveren. Er staan op het moment zelfs bijna tienduizend bedrijven op de wachtlijst voor een aansluiting. Deze bedrijven kunnen niet (meer) terugleveren of afnemen dan ze zouden willen. Dit geldt ook voor nieuwbouwprojecten, die sos niet kunnen worden aangesloten worden op het net. Hierdoor kan some de bouw niet van start, of vervelender, de bouw is al af, maar de aansluiting kan niet worden gerealiseerd.

De directe gevolgen van netcongestie zijn:

• Groeiende wachtlijsten voor het krijgen van een (grotere) aansluiting
• De netbeheerder stuurt waarschuwingen en boetes naar partijen die te veel vermogen afnemen of opwekken

Wat zijn de gevolgen voor de samenleving?

De gevolgen van netcongestie hebben ook verdere gevolgen voor de samenleving:

• Ondermijning van de concurrentiepositie
• Betrouwbaarheid van de elektriciteitsvoorziening
• Vertraging van de energietransitie

Ondermijning van de concurrentiepositie

Bedrijven die niet kunnen uitbreiden of verder elektrificeren en verduurzamen, lopen het risico hun concurrentiepositie te verliezen. Ze kunnen niet meer voldoen aan de vraag van hun klanten en verliezen daardoor omzet en marktaandeel. Bedrijven in het buitenland of regio's zonder netcongestie kunnen wel uitbreiden en krijgen hierdoor een sterkere positie.

Betrouwbaarheid van de elektriciteitsvoorziening

Wanneer er een te groot tekort of overschot aan elektriciteit ontstaat, kan het zijn dat de netbeheerder de stroom moet uitschakelen om verdere problemen te voorkomen. Dit kan leiden tot productieverlies en schade aan apparatuur. Hoe groter het congestie probleem wordt, en hoe vaker bedrijven toch over hun limieten gaan, hoe groter de kans dat de netbeheerder deze ingrijpende maatregelen moet toepassen.

Vertraging van de energietransitie

Bedrijven die niet kunnen uitbreiden of verder elektrificeren, terwijl ze wel graag willen, worden belemmerd in hun duurzame ambities. Tegelijkertijd wordt verduurzaming ook opgelegd door Europese of nationale regelgeving. Door netcongestie lopen deze bedrijven het risico dat ze niet kunnen voldoen aan deze doelstellingen. Ze kunnen niet bijdragen aan de vermindering van de CO2-uitstoot en het gebruik van duurzame energiebronnen, wat kan leiden tot boetes en reputatieschade.

Krijg weer grip op je energie

Korte termijn

Er zijn verschillende manieren om op korte termijn zelf grip te krijgen op je energie. Bijvoorbeeld door een batterij plaatsen, waardoor uitbreiden toch mogelijk is, terwijl je binnen de limieten van je aansluiting blijft. Dit concept wordt "peak-shaving" genoemd; piekbelastingen op de netaansluiting voorkomen en deze piek op te vangen met een andere energiebron, zoals een batterij. Dit is zowel toe te passen op een moment van hoog verbruik, als op een moment van veel productie.

Een andere oplossing is het verplaatsen van energieverbruik, ook wel "load-shifting" genoemd. Een deel van het energieverbruik op piekmomenten wordt verplaatst naar een moment dat er minder energie wordt verbruikt. Bijvoorbeeld door bepaalde machines 's nachts te laten draaien in plaats van overdag. Ook kan energieverbruik afgestemd worden op momenten dat er veel duurzame energie beschikbaar is, door bijvoorbeeld elektrische voertuigen op te laden op momenten dat er energie over is.

Lange termijn

Op de lange termijn is er veel meer capaciteit nodig op het net. Hier zijn de netbeheerders mee bezig, maar dit kost tijd.

Als bedrijf kan gekeken worden naar de verduurzaming van de energievoorziening, door bijvoorbeeld extra zonnepanelen of andere vormen van elektriciteitsproductie te installeren. Door eigen elektriciteit op te wekken worden kosten bespaard en vermindert de afhankelijkheid van het net.

Ook ontstaan er steeds meer lokale initiatieven om energie op te slaan en te delen. Denk bijvoorbeeld aan een buurtbatterij of een lokale energie-coöperatie. Hiermee wordt energie opgeslagen en gedeeld met anderen, resulterend in meer onafhankelijkheid van het net. De realisatie van dit soort initiatieven kosten op dit moment vaak meer tijd ten opzichte van het plaatsen van een batterij in eigen beheer.

Hoe zorg ik dat de kosten binnen de perken blijven?

De duurzaamste kostenbesparing wordt behaald door minder energie te verbruiken. Bijvoorbeeld door machines efficiënter te laten draaien of door te investeren in energiebesparende maatregelen. Door flexibel energieverbruik af te stemmen op de momenten van opwek kan meer voordeel worden behaald. Als je besluit om een batterij te plaatsen, zijn er een aantal opties om kosten te besparen.

1. Subsidies
2. Dynamische tarieven
3. Energiehandel

Subsidies

Er zijn verschillende subsidies beschikbaar voor het plaatsen van een batterij. Dit kan bijvoorbeeld via energie-investeringsaftrek, de zogenaamde EIA-regeling. Het doel van de regeling is het stimuleren van investeringen in energiebesparende bedrijfsmiddelen of in duurzame energie. De regeling levert een fiscaal voordeel op, waardoor de investering in een batterij aantrekkelijker wordt.

Dynamische tarieven

Veel energiebedrijven bieden dynamische tarieven aan. Hiermee betaal je meer voor je energie op momenten dat er veel vraag is en minder op momenten dat er veel aanbod is. Door je energieverbruik af te stemmen op deze tarieven, kun je kosten besparen.

Energiehandel

Een batterij kan naast een oplossing bieden voor netcongestie ook gebruikt worden voor de handel in energie. Er zijn hiervoor verschillende mogelijkheden. Via de landelijke netbeheerder Tennet kan worden meegedaan aan de markt voor primaire reserve. Door het beschikbaar stellen van een batterij voor de stabilisering van het net ontvang je een vergoeding. Daarnaast kan de onbalansmarkt kan op sommige momenten van het jaar enorm veel geld opleveren. Echter brengt dit ook risico's met zich mee.

Krijg weer grip op je energie

Er wordt door meerdere partijen hard gewerkt aan het oplossen van de problematiek rond netcongestie. Het is echter duidelijk dat dit veel tijd gaat kosten. Loop je nu tegen problemen aan door netcongestie en wil je weten wat je hier nu aan kunt doen? Wattix denkt graag met je mee. Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek over de mogelijkheden.